Ég ætla að byrja á að segja frá þeim stað í nágrenni Réttartorfu, sem kom mér mest á óvart.
Sumarið 1985 fórum við Ásgeir Bragason með fjölskyldur okkar niður með Skjálfandafljóti að austanverðu. Við gistum á Hraunárdal og fórum á Fljótshnjúk. Síðan gengum við niður í Ytra-Fljótsgil. Í gilinu var margt að sjá, m.a. var smá grasrönd ca. 20m löng, á henni voru 12 gæsahreiður. Þegar vel var skoðað sýndist okkur vera birki vestan við Fljótið.Ég hafði lesið að Ytra-Fljótsgilið væri mjög gróið, í það voru á fyrri öldum rekin fráfærulömb og þóttu þrífast vel, en ekki datt mér í hug að þarna gæti vaxið birki, því gilið er í 500 – 550m hæt yfir sjó og telst að mestu innan marka Sprengisands. Ytra-Fljótsgil er nokkuð djúpt og eru margar fallegar klettamyndanir í því. Ég ákvað að skoða gilið að vestan við fyrsta tækifæri.
Fáum árum síðar gerði ég mér ferð þangað, ók inn að Kiðagilshnjúk og suður fyrir hann og gekk niður með Kiðagili. (ATH, ætli fornmenn hafi haft þar geitur á beit?) Kiðagilið er mjög
fallegt, djúpt og hrikalegt, silfurtærir fossar og flúðir, litbrigðin skörp. Mæli með því að skoða Kiðagilið ef fólk er á ferð um Sprengisand, en norðurmörk hans eru við Kiðagil. Fór síðan niður með Kiðagilinu, yfir Kiðagilsána neðan við gilið. Hún er ekki farartálmi síðsumars. Gróður er frekar lítill með Kiðagilinu, heitir þar Dældir að norðan en sunnan við Áfangatorfur. þar eru engar torfur lengur.
Þegar komið er yfir ána er alger sandauðn alla leið suður að Ytra-Fljótsgili. Það er gott útsýni yfir Fljótið og upp á Hraunárdal, þar eru nokkrar torfur austan í dalnum og kofi sem
heitir Slakki, eins og hlíðin sem hann stendur í.
Það er ótrúlega sérstakt og fallegt að koma í Ytra-Fljótsgilið úr auðninni, gróðurinn er alveg ótrúlegur, þarna er skógarbotnsgróður: víðir, birki, einir og reyniviður. Fyrstu árin sem
ég kom þarna fann ég eina reyniviðarplöntu, en síðasta sumar fann ég aðra. Kjarrið er víða 1 – 2,5m á hæð og er í hvömmum þar sem ekki er eins bratt að Fljótinu. Þarna var mikið af hrútaberjum, einiberjum og aðeins af reyniberjum sumarið 2003
Hlíðin norðan við Fljótsgilið að vestan, norðan við Kiðagil, heitir Smiðjuskógur. Þar er enginn skógur, engin hrísla lengur, heldur berir, uppblásnir melar, alger auðn. Þarna var skógur 1712 þegar Jarðabókin var gerð, en enginn um 1850. Ég veit ekki hvort menn hafa
gaman af svona skrifum, en þar er mjög gaman að sjá bæði gilin.
Jóhann Björgvinsson A-729.